حتما بسیاری از شما دیگر قانع شده‌اید که تمرین یوگا فواید زیادی دارد. یوگا از کاهش وزن گرفته تا افزایش انعطاف‌پذیری، دربرگیرنده‌ی ویژگی‌های بسیاری است که همگی آنها سلامت و رفاه کلی ما را تقویت می‌کنند. استرس و اضطراب از مهم‌ترین دلایل بیماری‌ها هستند. استفاده از یوگا آسانا توانایی شما را برای کاهش استرس و اضطراب بالا می‌برد و تعادل ذهنی و فیزیکی را به شما بازمی‌گرداند. در این مقاله ۱۰ حالت ساده‌ را به شما معرفی می‌کنیم که از سیستم عصبی پاراسمپاتیک پشتیبانی می‌کنند و به شما احساس آرامش می‌دهند. دفعه‌ی بعدی که حال‌تان خوش نبود و دلیلش را هم نمی‌دانستید، این حالت‌های ساده را امتحان کنید تا به آرامش ذهن برسید.

۱. حالت بچه (Balasana)

این حالت خستگیِ گردن، شانه و کمر را کاهش می‌دهد و سیستم عصبی را آرام می‌کند. هر بار که بدن‌تان را به داخل خم ‌می‌کنید، اقدامی آرامش‌بخش را آغاز می‌کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا انرژی‌تان را به درون بکشید و تمرین کناره‌گیری از حواس پنجگانه (Pratyahara) را آغاز کنید.

دستورالعمل: روی زمین زانو بزنید و استخوان لگن را روی پاشنه‌ی پا قرار بدهید. اگر این کار برای‌تان راحت نیست، یک زیرانداز نرم را لوله کنید و آن را در پشت زانو (قسمت تاشده‌ی زانو) قرار بدهید. حالا می‌توانید سینه‌ی خود را روی ران‌هایتان قرار بدهید یا در همان حالت که پاها از عقب به‌هم چسبیده‌اند، زانوهایتان را از هم باز کنید و بالا‌تنه‌ی خود را به سمت زمین پایین بیاورید. می‌توانید دست‌هایتان را رو به جلو یا رو به عقب (سمت پاشنه‌ی پا) قرار بدهید. اگر با انجام این حرکت مشکلی ندارید، پنج دقیقه در این حالت بمانید. سعی کنید هم‌زمان با انجام این تمرین افکارتان متمرکز باشد. اگر فکر ناهار یا اتفاقات محل کار به سراغ‌تان آمد، تمرین را رها کنید و به خودتان استراحت بدهید تا دوباره با تمرکز این تمرین را تکرار کنید.

۲. حالت صاعقه (Vajrasana)

این حالت، یک حالت عالی برای مدیتیشن نشسته و تمرین تنفس (Pranayama) است. در این حالت به ران، زانو، پا و مچ پا کشش وارد می‌شود و برای تقویت کمر و بالاتنه هم مفید است. حالت صاعقه تقویت‌کننده‌ی عضلات کف لگن و سلامتِ «آتش هاضمه» (agni) است. آتش هاضمه اصطلاحی است برای توصیف توانایی بدن ما در تولید آنزیم‌های کافی، اسید معده و زرداب که برای هضم غذا لازمند. معمولا آساناها را با شکم خالی انجام می‌دهند، اما بیشترین تأثیر حالت صاعقه پس از غذا خوردن است که به هضم غذا کمک می‌کند و بنابراین مشکل سوءِهاضمه را نیز برطرف می‌کند.

دستورالعمل: (اگر قرار گرفتن در این وضعیت برای‌تان دشوار است، حتما روی یک زیرانداز نرم یا پتو این حرکت را انجام بدهید یا مانند تمرین قبل پتوی لوله‌شده‌ای را پشت ران خود قرار بدهید) روی دو زانویتان بنشینید. باسن روی پاشنه‌ی پا قرار بگیرد. پنجه‌ها با هم در تماس نباشند. سر، گردن و ستون فقرات صاف باشند. سرِ زانو و ران‌ها به‌هم چسبیده باشند. کف هر دو دست را روی زانوهایتان بگذارید. سرشانه‌هایتان را به عقب بدهید. مستقیم به روبه‌رو نگاه کنید یا چشمان‌تان را ببندید. حتما روی تنفس خود تمرکز کنید. حداقل ۱ تا ۱۵ دقیقه در این حالت بمانید.

نکته:

• این حالت یوگا اَشکال دیگری هم دارد که در اینجا فقط به یک مورد آن اشاره شد.
• درصورتی‌که در ناحیه‌ی زانو مشکلی دارید یا اخیرا جراحی زانو داشته‌اید، این حالت را انجام ندهید.
• زنان باردار نیز نباید این حرکت را با زانوهای بسته انجام بدهند.

۳. حالت ساده نشستن (Sukhasana)

این حالت که به‌ لحاظ بصری از حالت‌های رایج‌تر‌ یوگاست مزایای زیادی برای تمام بدن دارد ازجمله تقویت کمر و بالاتنه، کشش زانوها و قوزک پا و آرامش بخشیدن به ذهن. این حالت به‌همراه حالت صاعقه، حالت‌ شگفت‌انگیزی برای مدیتیشن نشسته و تمرین تنفس است.

دستورالعمل: پیشنهاد می‌کنم برای تمرین این حالت یک بالش یا پتوی تاشده را زیر باسن خود قرار بدهید. به حالت چهارزانو بنشینید. این حرکت زمانی درست انجام شده است که با پاهایتان شکل مثلث را ایجاد کرده باشید. از سه وجه مثلث، دو وجه آن را زانوها و یک وجه آن را ساق‌های قفل‌شده‌ی پا روی هم تشکیل می‌دهند. کمرتان صاف باشد و به ناحیه‌ی باسن فشار وارد نکنید. دست‌ها را روی زانوها قرار بدهید (فرقی نمی‌کند کف دست رو به پایین یا بالا باشد). مدت زمان قرار گرفتن در این حالت به خودتان بستگی دارد و می‌تواند بین ۱ تا ۵ دقیقه طول بکشد. از این حالت برای مدیتیشن و تمرین تنفس هم استفاده می‌شود.

۴. حالت کشش کامل پشت (Paschimottanasana)

این حالت اگر درست انجام شود مزایای بسیاری دارد ازجمله کشیدن زردپیِ پشتِ ران، کشش ستون فقرات و نرمش انتهای کمر و در عین حال، تقویت بالاتنه و ماهیچه‌ی چهارسر. همان‌طور که پیش از این گفتیم خم کردن بدن به سمت درون برای سیستم عصبی بسیار آرامش‌بخش است.

دستورالعمل: روی زمین بنشینید، کمرتان را صاف کنید، پاهایتان را مقابل‌تان دراز کنید و کف پاها را به زمین عمود کنید. هنگام دَم، دست‌ها را بالا ببرید و هنگام بازدم، دست‌ها را به سمت پاها بکشید و سعی کنید تا جای ممکن نوک انگشتان دست، نوک انگشتان پا را لمس کنند (بدون این که کمرتان را گرد کنید). چنانچه توانستید این کار را انجام بدهید، سعی کنید انگشت اشاره و انگشت وسط را دور انگشت بزرگ پا قلاب کنید و سپس آرنج‌ دست‌ها را از طرفین خم کنید. اگر نتوانستید انگشتان پا را لمس کنید، دستان‌تان را روی ساق یا قوزک پا قرار بدهید. تمرکز شما باید روی کشیدن قلب و گردن به سمت جلو باشد. می‌توانید از یک کِش استفاده کنید و آن را دور سینه‌ی پا ببندید تا با کمک آن خود را آهسته به جلو بکشید. با هر نفسی که می‌کشید، به عمیق‌تر کردن کشش و درنتیجه ایجاد فضای بیشتر میان هریک از مهره‌های ستون فقرات ادامه بدهید. بالاتنه‌ی خود را درگیر کنید تا بین بالاتنه و پایین‌تنه فضا ایجاد کنید، با این کار حفره‌ی موجود در مفصل ران (مفصل هیپ) را عمیق‌تر می‌شود و ثبات و استحکام مفصل افزایش می‌یابد. هر پنج تا ده بار که نفس می‌کشید این حرکت را انجام بدهید. با دقت و همراه با تنفس از این وضعیت رها شوید و بالاتنه را به آرامی به وضعیت قبل بازگردانید.

نکته:

• هرچه بیشتر بتوانید ماهیچه‌ی چهارسر (ماهیچه روی ران) را فعال کنید، فضای خالی بیشتری را در ناحیه‌ی زردپیِ پشتِ ران حس خواهید کرد.
• کسانی که در نواحی کمر، قلب و شکم دچار مشکل هستند، با مشورت پزشک یا زیر نظر مربی این حرکات را انجام بدهند.

۵. حالت نشستن با پاهای از هم گشوده (Upavistha Konasana)

این حالت آرامش‌بخشِ ذهن و بدن است و با ایجاد کشش در درون و پشت پاها این قسمت‌ها را تقویت می‌کند. مزیت دیگر این حالت یوگا تقویت ستون فقرات و بالاتنه و رهاییِ نواحی کشاله‌ی ران و باسن است.

دستورالعمل: روی زمین بنشینید و پاهایتان را دراز کنید. ستون فقرات صاف و نوک انگشتان پا به سمت بالا باشد. حالا کف دستان‌تان را در روی زمین بگذارید و پاهایتان را ۱۰ تا ۲۰ درجه باز کنید و در حالی‌که زانوهایتان با زمین در تماس است و کاسه‌ی زانو رو به بالاست، دستان‌تان را میان ۱۰ یا ۲۰ درجه‌ای که پاها را باز کرده‌اید، به جلو حرکت بدهید. حین انجام این حرکت دستان‌تان را خم نکنید. تأکید این حالت، کمک گرفتن از مفاصل باسن برای حرکت بالاتنه به جلو و حفظ طول بالاتنه‌ی جلویی در یک خط فرضی صاف است. به محض اینکه احساس کردید از ناحیه‌ی کمر خم شده‌اید، دست نگه دارید و طول بالاتنه‌ی جلویی را از قسمت استخوان شرمگاهی تا ناف، دوباره در یک خط فرضیِ صاف تنظیم کنید. روی تنفس عمیق تمرکز کنید، نه این که تا چه حد می‌توانید خودتان را در این وضعیت به سطح زمین نزدیک کنید. ۱ تا ۳ دقیقه در این وضعیت بمانید و به‌آرامی و همراه با تنفس به وضعیت اول بازگردید.

نکته: هرچه سینه‌‌ی پاهایتان را بیشتر فعال کنید، فضای خالی در سرتاسر پشت پاهایتان بیشتر خواهد شد.

۶. حالت پاها روی دیوار (Viparita Karani)

این حالتِ نیروبخش برای تسکین درد در ناحیه‌ی پایین کمر، گرفتگی عضلات شکم، اضطراب و بی‌خوابی شگفت‌انگیز است. مزایای این حالت قطعا بیشتر از این موارد است.

دستورالعمل: حتما این حرکت را تا به حال انجام داده‌اید بدون اینکه بدانید یکی از حرکات مفید یوگاست. برای انجام این حرکت کافی است با قرار دادن پاهایتان روی دیوار یک زاویه‌ی ۹۰ درجه با بدن‌تان بسازید. فقط مراقب باشید که با انجام این حرکت به انتهای کمرتان فشار وارد نشود. اگر می‌خواهید این حرکت را راحت‌تر انجام بدهید، زیر باسن‌تان یک پتو یا بالش قرار دهید. می‌توانید ۱ تا ۱۰ دقیقه در این وضعیت بمانید. برای بازگشتن به حالت اول، با دقت زانوهایتان را خم و آنها را به سینه‌ی خود نزدیک کنید، به یک طرف بچرخید و آرام بنشینید.

۷. حالت سگی (Anahatasana یا Uttana Shishosana)

این حالت برای کشش ستون فقرات، برطرف کردن گرفتی کمر و باز کردن شانه‌ها عالی است. در این حالت، محل قرارگیری چشم سوم (که میان ابروهاست) با زمین تماس دارد. این حالت، آرامش‌بخشِ ذهن‌های بیش‌فعال و بهبود دهنده‌ی خلق‌وخوست.

دستورالعمل: کف دو دست و دو زانویتان را روی زمین قرار بدهید. پاهایتان ثابت باشد. به‌ آهستگی به کمک دستان‌تان به جلو حرکت کنید. کمرتان را بکشید تا جایی‌‌که قفسه‌ سینه‌تان به سطح زمین نزدیک شود. می‌توانید پیشانی‌تان را روی زمین قرار بدهید یا چانه‌تان با زمین در تماس باشد. مراقب باشید در ناحیه‌ی کمر خمیدگی‌ ایجاد نشود. به اندازه‌ی ۵ تا ۱۰ تنفس در این وضعیت بمانید و سپس به آهستگی دستان‌تان را عقب ببرید تا به حالت اول بازگردید.

۸. حالت درخت (Vrksasana)

استرس و اضطراب می‌تواند سبب بروز احساس ضعف ذهنی و جسمی شود. حالت‌های ایستادن متعادل راهی بسیار ملموس برای یافتن و پرورشِ نقاط قوت‌تان است. این حالت به تمرکز، تعادل و آگاهی کامل فیزیکی کمک می‌کند.

دستورالعمل: ابتدا صاف بایستید و دستان‌تان را روی باسن‌تان قرار بدهید. بعد تعادل خود را روی پای چپ قرار بدهید و با دقت زانوی راست را بالا ببرید تا وقتی‌که کف پای راست‌ را روی نرمه‌ی ران چپ قرار دهید. مراقب باشید وزن زیادی را به زانو منتقل نکنید چون احتمال آسیب وجود دارد. کف پای راست را به نرمه‌ی ران چپ و هم‌زمان ران چپ را به کف پای راست فشار بدهید. زمانی که توانستید تعادل خود را در این حالت برقرار کنید، کف دستان‌تان را روی هم قرار بدهید و مقابل قلب‌تان بگیرید، شبیه حالت عبادت (Anjali mudra). در حالی‌که با یک پا محکم با زمین در تماس هستید، قلب و سرتان را به طرف بالا متمرکز کنید. در این حالت یکنواخت نفس بکشید و همین تعادل را با پای دیگر نیز تمرین کنید.

۹. ایستادن روی سر (Sirsasana)

ایستادن روی سر مزایای بسیاری دارد. این حرکت آتش هاضمه را افزایش می‌دهد، عضلات را تقویت می‌کند، توانایی تمرکز را بالا می‌برد، به حفظ تعادل کمک می‌کند و باعث فروکش کردنِ تلاطمات ذهنی می‌شود.

دستورالعمل: اگر تا به حال این حالت را تمرین نکرده‌اید، بهتر است برای شروع نزدیک به دیوار این کار را تمرین کنید. در حالی‌که روبه‌روی دیوار نشسته‌اید، ساعد دست و زانوها را روی زمین قرار بدهید. ساعدها به موازات هم قرار بگیرند. آرنج محکم با سطح در تماس باشد. انگشتان دست به‌هم قفل بشوند. حالا یک مثلث را با دستان خود ساخته‌اید. تاج سر خود را میان مثلثی که ساخته‌اید روی زمین بگذارید. پنجه‌های پا را جمع کنید و باسن خود را بالا ببرید (حالا بدن شما از نیم‌رخ به حالت مثلث درآمده است و باسن در رأس مثلث قرار دارد). برای بالا بردن پاها ماهیچه‌های شکم را درگیر کنید و ساعد دست خود را روی زمین فشار بدهید. حالا با پاها چند قدم به سمت سر و آرنج‌تان نزدیک شوید و سپس پاهایتان را بالا ببرید. می‌توانید ابتدا یک پا و سپس پای دیگر را بالا ببرید تا به تعادل برسید. برای قرار گرفتن در وضعیت کامل، پاهایتان باید در راستای شانه‌ها، باسن و سر شما قرار بگیرند. به اندازه‌ی ۵ تا ۱۰ تنفس یا بیشتر (درصورتی‌که می‌توانید) در این وضعیت بمانید. برای بازگشتن به حالت اول، پاهایتان را به آهستگی پایین بیاورید و حداقل به اندازه‌ی سه تنفس در حالت بچه قرار بگیرید و استراحت کنید.

نکته: بهتر است تحت نظارت یک مربی یوگای باتجربه این تمرین را انجام بدهید.

۱۰. حالت مرده (Savasana)

واضح به نظر می‌رسد که این حالت سر از این فهرست دربیاورد و حالت مهمی برای آرامش‌ بخشیدن به ذهن و سیستم عصبی باشد. مزایای این حالت آن‌قدر زیاد است که نمی‌توان به همه‌ی آنها اشاره کرد. برخی از مزایای این حالت عبارتند از: آرام کردن سیستم عصبی سمپاتیک، کمک به کاهش فشار خون، تسکین دادن فشار و گرفتگی عضلات بدن و به چالش کشیدن ذهن به منظور رهایی از افکار.

دستورالعمل: این حرکت را با خوابیدن به پشت روی زمین آغاز کنید. اگر نیاز بود می‌توانید یک بالش یا پتوی ضخیم را زیر زانوها یا سرتان قرار بدهید. دست‌ها و پاهایتان را با زاویه‌ی حدودا ۴۵ درجه از هم باز کنید. کف دست‌ها رو به آسمان باشد و هیچ فشاری به پاهایتان وارد نکنید. کمر صاف باشد، روی ستون فقرات فشار نیاورید و فقط روی تنفس‌تان تمرکز کنید. شاید فکر نکردن در این حالت کار آسانی به نظر برسد، اما این‌طور نیست. ذهن خلاق ما برای فکر کردن آفریده شده است و کاری که شما باید بکنید این است که تمرکز کنید تا به هیچ چیز خاصی فکر نکنید. تمرین کنید تا ناظر ذهن و افکار خودتان باشید. دقت کنید که ذهن شما تمایل فکر کردن به چه چیزی را دارد و هر بار که در سرزمین رؤیاهای گذشته و آینده مچ مغزتان را گرفتید، او را به زمان حال بازگردانید و وادارش کنید روی تنفس تمرکز کند. از این تمرین می‌توانید بین ۱ تا ۳۰ دقیقه یا بیشتر لذت ببرید.

امیدوارم این حالت‌های یوگا در تمرین کاهش اضطراب و استرس ناشی از زندگی روزمره به شما کمک کنند. این ورزش‌ها ساده‌ترین و در عین حال مفیدترین راهکارها برای رسیدن به آرامش هستند. امیدوارم در این مسیر با شکیبایی و تمرین مکرر به هدف‌تان برسید!

منبع : چطوری