غده تیروئید غده درون ریز پروانه‌ای شکل است که معمولا در پایین گردن و بالای جناق قرار دارد، نقش تیروئید این است که هورمون‌های تیروئید را ایجاد می‌کند، این هورمون ها ابتدا به خون و سپس به هر بافتی در بدن منتقل شده و باعث می‌شود بسیاری از قسمت‌های بدن هماهنگ شده و سوخت و ساز بدن را تنظیم می‌کند. برخی از اختلالات تیروئید وجود دارد که تیروئید شما مستعد ابتلا به آن است و یکی از آنها بیماری تیروئیدیت هاشیموتو است، هاشیموتو یک بیماری است که هر کسی می‌تواند به آن مبتلا شود. حتی ممکن است باعث مشکلات تیروئید در کودکان شود و اگر درمان نشود، به کم کاری تیروئید مبتلا می‌شوند. اصطلاح تیروئیدیت به التهاب غده تیروئید اشاره دارد، تیروئیدیت هاشیموتو یا بیماری هاشیموتو به عنوان تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن نیز شناخته می‌شود، این یک اختلال است که در آن سیستم ایمنی بدن علیه غده تیروئید عمل کرده و به آن حمله می‌کند و روی غده تیروئید تاثیر می‌گذارد که منجر به التهاب مزمن می‌شود، با گذشت زمان این حالت موجب کاهش توانایی غده تیروئید جهت تولید هورمون‌های تیروئید شده که منجر به کاهش تدریجی عملکرد و در نهایت تیروئید کمکار می‌شود، این بیماری در زنان میانسال شایع‌تر بوده و حدود 5 تا 10 برابر مردان است اما ممکن است در مردان و زنان در هر سنی و همچنین در کودکان رخ دهد. بیماری هاشیموتو ( تیروئیدیت هاشیموتو ) ممکن است به بیماری قلبی هم ارتباط داشته باشد چون سطح کلسترول (کلسترول بد) در افراد مبتلا به تیروئید کمکار (کمکاری تیروئید) بالا رفته و منجر به مشکلات قلبی و نارسایی قلبی می‌شود. در انتهای مقاله توصیه‌های مفید جهت روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان برای شما همراهان گرامی آسان طب توضیح داده شده است.

علائم کمکاری تیروئید را بیشتر بشناسید

توصیه‌های مفید دکتر فرخی در زمینه بیماری‌های تیروئید را می‌توانید مشاهده بفرمائید:

علائم تیروئیدیت هاشیموتو

• افزایش وزن ناگهانی
• افسردگی
• افت حافظه، عدم تمرکز، مه مغزی
• افزایش حساسیت به سرما و عدم تحمل سرما
• خشکی پوست
• صورت پف کرده
• صدای خشن و گرفته
• ریزش مو، ناخن و موی نازک و شکننده
• یبوست
• خواب آلودگی
• خونریزی قاعدگی بیش از حد یا دوره‌های نامنظم
• کاهش ضربان قلب (زیر 72 ضربان در دقیقه) و نارسایی قلبی
• ضعف و درد عضلانی

تشخیص بیماری هاشیموتو

بیماری تیروئیدیت هاشیموتو در ابتدا پنهان است و ممکن است علائم ذکر شده را متوجه نشوید، آهسته پیشرفت می‌کند و باعث آسیب‌های مزمن تیروئید و در نهایت کاهش هورمون تیروئید در خون شما می‌شود اما با افزایش سن دچار علائم کمکاری تیروئید خواهید شد، در افرادی که سابقه خانوادگی بیماری‌های تیروئید ( تیروئیدیت هاشیموتو ) و سایر بیماری‌های خود ایمنی دارند خطر ابتلا به بیماری هاشیموتو و سایر بیماری‌های خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید، دیابت نوع یک، لوپوس، بیماری سلیاک و… افزایش می‌یابد.

تشخیص تیروئیدیت هاشیموتو توسط آزمایش خون انجام می‌شود که عملکرد تیروئید را اندازه گیری می‌کند، آزمایش‌ها در اکثر مواقع شامل anti Tpo ،Tsh، T3، free T3، T4 می‌باشد، در صورتیکه Tsh از حد نرمال آزمایشگاه بالاتر باشد نشانده این است که فرد دچار کمکاری تیرویید شده است و Tpo بالا یعنی کمکاری تیروئید فرد از نوع هاشیموتو است. در صورتیکه Anti Tpo (آنتی بادی پراکسیداز) نرمال باشد، TgAb (آنتی بادی تیروگلوبولین) تعیین کننده تیروئیدیت هاشیموتو می‌باشد و در صورتیکه Tgab منفی باشد به احتمال 95 درصد هاشیموتو ندارید، یعنی در واقع در صورتیکه Tpo ab و Tg ab منفی باشد احتمال 95 درصد کمکاری تیروئید شما از نوع هاشیموتو نیست و در مواقعی که Tpo یا Tg یا یکی از آنها بالا بود کمکاری تیروئید شما از نوع هاشیموتو می‌باشد. خیلی از افراد مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو تی پی او پایین دارند اما آنتی بادی تی جی در آنها بالا می‌باشد. بنابراین اگر تی پی او پایین بود بیمار باید Tg ab هم آزمایش بدهد. توجه داشته باشید گاهی هم پزشک سونوگرافی درخواست می‌دهد.

علائم و نشانه‌های تیروئیدیت هاشیموتو همراه با گواتر

هنگامی که شما تیروئیدیت هاشیموتو دارید، سلول‌های ایمنی شما اشتباها به بافت سالم تیروئید حمله می‌کنند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، تیروئید شما می‌تواند ملتهب شود و به نقطه ای که گواتر نامیده می‌شود تبدیل شود. نشانه اولیه گواتر، تورم در جلوی گردن شما می‌باشد، در ابتدا ممکن است بدون درد باشد. اما اگر درمان نشود، می‌تواند بر پایین گردن شما فشار وارد کند. در مراحل پیشرفته، گواتر می‌تواند تنفس مناسب و بلعیدن را مختل کند. همانطور که می‌دانیم به هر نوع بزرگ شدن غده تیروئید گواتر گفته می‌شود که انواع مختلفی دارد. ممکن است گره یا نودل داخل تیروئید بزرگ شده یا ممکن است بافت ساده تیروئید بزرگ شود. بافت خود تیروئید در اثر ناتوانی تیروئید در تولید هورمون‌های تیروئید ایجاد می‌شود، چون تیروئید سعی می‌کند هورمون تولید کند ولی نمی‌تواند. گره‌های تیروئید اگر با ید و لووتیروکسین و … کوچک نشود با جراحی بافت اضافی تیروئید را می‌توان خارج کرد.

تیروئیدیت هاشیموتو و بارداری

آیا تیروئیدیت هاشیموتو ( هاشی ) و کمکاری تیرویید در دوران بارداری خطرناک است؟ آیا دچار سقط جنین یا زایمان زودرس می‌شویم؟ آیا فرزندمان بعد از تولد دچار کمکاری تیروئید و تیروئیدیت هاشیموتو می‌شود یا نه؟ اینها سوال‌هایی است که در ذهن اکثر خانم‌هایی که در شرف بارداری هستند می‌باشد و باعث نگرانی آنها شده است، این مقاله از سایت آسان طب به شما هشدار می‌دهد که حتما چندین ماه قبل از باردار شدن با ارائه راهکارهایی که در ادامه به شما گفته می‌شود به تنظیم هورمون تیروئید و شرایط بدن خود بپردازید، عدم درمان می‌تواند مشکلاتی را برای مادر و کودک به وجود آورد و کودک را دچار اختلالات مغزی کند، به افراد توصیه می‌شود نگران نباشید بیماران زیادی هستند که در حالیکه کمکاری تیروئید و تیروئیدیت هاشیموتو دارند و درمان به موقع انجام داده‌اند فرزندانی سالم به دنیا آورده‎اند. بسیاری از خانم‌ها که داروهای هورمون تیروئید مصرف می‌کنند در دوران بارداری باید دوز بالاتری داشته باشند بنابراین باید مرتبا با پزشک خود در تماس باشید. پس از این که فرد به پزشک مراجعه می‌کند پزشک طبق آزمایش‌های بیمار، درمان را آغاز می‌کند. بدون مشورت پزشک دوز داروی خود را تغییر ندهید. اگر در حین مصرف لوتیروکسین باردار شدید قرص لوتیروکسین را قطع نکنید چون ضرری برای جنین ندارد فقط سریعا به پزشک مراجعه کنید تا پزشک با انجام آزمایشات دوز مصرفی را در بدن شما تنظیم کند. بنابراین نتیجه می‌گیریم افراد مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو هم می‌توانند باردار شوند اما دقت کنید در زمان بارداری Tsh و Anti tpo باید نرمال باشد و توجه کنید دارویی برای کاهش Tpo وجود ندارد اما می‌توانید با رژیم غذایی سالم و راهکارهایی که در ادامه به شما گفته می‌شود سعی در کاهش آنتی تی پی او داشته باشید. اگر قصد بارداری دارید ویتامین‌های بدن خود از جمله ویتامین دی را چک کنید که نرمال باشد و در صورت فقدان ویتامین مکمل مصرف کنید، به طور کلی در تمامی افرادی که دچار تیروئیدیت هاشیموتو هستند مقدار ویتامین دی باید بین 50 تا 70 باشد هر چند در افراد عادی ویتامین دی بین 30 تا 100 نرمال در نظر گرفته می‌شود.

در طول دوران بارداری Tsh خود را نرمال نگه دارید در سه ماه اول Tsh باید در محدوده 0.1 تا 2.5 باشد، در سه ماه دوم Tsh بین 0.2 الی 3.0 و در سه ماه سوم Tsh بین 0.3 الی 3.0 باشد و به افرادی که باردار هستند توصیه می‌شود هر 4 هفته یکبار آزمایش خون دهند و دوز داروی خود را تنظیم کنند. بعضی از افراد در دوران بارداری دچار کمکاری تیروئید می‌شوند که ممکن است با درمان بعد از بارداری برطرف شود یعنی دچار کمکاری موقت شده باشند اما در بعضی از افراد هم کمکاری موقت تبدیل به کمکاری تیروئید دائم می‌شود.

علت ایجاد تیروئیدیت هاشیموتو

تیروئیدیت هاشیموتو باعث نوسان هورمون تیرویید در خون شما می‌شود حدودا هفتاد درصد کمکاری تیرویید مربوط به اختلال در سیستم ایمنی بدن می‌شود و به تیروئیدیت هاشیموتو مربوط است هر چند کمکاری تیروئید علت‌های دیگری هم می‌تواند داشته باشد از جمله کمبود ید در بدن، ضعف غدد آدرنال، کمکاری هیپوفیز و…

علت ایجاد بیماری هاشیموتو یا تیروئیدیت هاشیموتو می‌تواند زمینه ژنتیکی داشته و به ارث رسیده باشد و یا این که یک عامل محرک وجود داشته باشد مانند کمبود ویتامین دی، مصرف قرص‌های ضدبارداری، استرس، بارداری، سندروم روده تحریک پذیر، سندروم تخمدان پلی کیستیک، باکتری پیلوری معده، نوسان قند خون، حساسیت به گلوتن، حساسیت به مواد غذایی و … این عوامل محرک در افراد مختلف متفاوت است.

رژیم غذایی در تیروئیدیت هاشیموتو و کمکاری تیروئید

♦ مواد التهاب زا تی پی او Tpo را بالا می‌برد بنابراین از سرخ کردنی‌ها، فست فودها، نگه دارنده‌ها و مواد خیلی شیرین پرهیز کنید.

♦ در تیروئیدیت هاشیموتو بهتر است از مصرف ید خودداری کنید چون ید تی پی او را افزایش می‌دهد، افراد دارای تیروئیدیت هاشیموتو بهتر است حدالمقدور از نمک بدون ید استفاده کنند.

♦ مصرف سلنیوم، امگا3، پروبیوتیک‌ها، ویتامین سی، ویتامین دی، کاهش کربوهیدرات‌ها، مصرف میوه و سبزی فراوان و آنتی اکسیدان زیاد می‌توانند به کاهش تی پی او کمک کنند و سیستم ایمنی را به تعادل برسانند و در نتیجه علائم تیروئیدیت هاشیموتو رو به بهبود می‌رود. بدن افراد مختلف متفاوت است سعی کنید بدن خود را بشناسید و به حساسیت‌ها و آلرژی‌هایی که بدن دارد توجه کنید و موارد آلرژی زا را حذف کنید.

♦ در بیماری تیروئیدیت هاشیموتو می‌توانید رژیم بدون گلوتن داشته باشید که بسیار مفید است چون گلوتن ممکن است باعث تشدید عوارض بیماری هاشیموتو شود، توجه داشته باشید در تیروئیدیت هاشیموتو این نوع رژیم را به صورت دقیق رعایت بفرمائید و تحقیقات لازم را انجام دهید چون ممکن است در بسیاری از موارد گلوتن مخفی باشد مانند بستنی، برخی از داروها و …

♦ افراد دارای تیروئیدیت هاشیموتو سعی کنند از مصرف خانواده کلم، غذاهای حاوی گواتروژن، سویا و مشتقات آن مانند شیرسویا، شلغم، بادام زمینی، روغن‌های حاوی کانولا تا حد ممکن پرهیز کنند و برای مواد غذایی از روغن زیتون یا کنجد استفاده کنند. البته خانواده کلم را می‌توانند خیلی کم و یا به صورت پخته شده مصرف کنند.

♦ سعی کنید در کمکاری تیروئید و همچنین تیروئیدیت هاشیموتو مکمل‌های تقویتی و یا اکثر داروها را 4 ساعت قبل یا 4 ساعت بعد از مصرف قرص لوتیروکسین استفاده کنید، داروهایی مانند کربنات کلسیم، داروهای دیابت ، داروهای پایین آورنده پتاسیم، داروهای خونریزی معده، آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم و…

♦ گیاه بوزیدان یا جینسینگ هندی هم می‌تواند در تیروئیدیت هاشیموتو مفید باشد، بوزیدان کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد همچنین در تقویت سیستم عصبی و کاهش خستگی موثر است، اما مصرف آن در طی بارداری و کودکان توصیه نمی‌شود و از مصرف زیاد آن خودداری کنید چون به فعالیت بیضه‌ها آسیب می‌رساند. روزانه یک تا دو گرم پودر آن را در یک لیوان آب جوش ریخته و بگذارید در حرارت ملایم بیست دقیقه دم بکشد سپس میل کنید.

♦ به افرادی که مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو هستند پیشنهاد می‌شود دمنوشی که در ادامه معرفی می‌شود را مصرف کنند، این نوع دمنوش ضد التهاب بدن می‌باشد. یک قاشق غذا خوری زردچوبه را در یک فنجان ریخته و سپس زنجبیل، فلفل سیاه، دارچین و آب لیموترش را به مقدار لازم (با توجه به مزاج افراد) اضافه کرده و سپس آب جوش درون فنجان ریخته، مخلوط کنید و میل بفرمائید. افرادی که مزاج گرم دارند در کنار این دمنوش می‌توانند از مصلح استفاده کنند. از این دمنوش با توجه به شرایط بدن خود 2 تا 3 بار در هفته می‌توان استفاده کرد. ضمنا شیرین کننده‌هایی که برای این دمنوش استفاده می‌کنید ترجیحا شیره افرا یا استیویا باشد. همچنین مکمل زردچوبه در داروخانه موجود است که افراد دارای تیروئیدیت هاشیموتو می‌توانند تحت نظر پزشک متخصص غدد استفاده کرده و از خواص کورکومین موجود در آن بهره‌مند شوند.

درمان تیروئیدیت هاشیموتو و کمکاری تیروئید

توجه داشته باشد درمان تیروئیدیت هاشیموتو با دارو مانند ریختن آب در یک سطل سوراخ دار است بدون برطرف کردن نشتی آن و در واقع سرکوب کردن بیماری است بدون برطرف کردن ریشه بیماری. هر چند داروها بسیار مهم هستند و اگر کسی دچار کمکاری تیروئید و یا تیروئیدیت هاشیموتو است باید دارو استفاده کند اما برای درمان باید به برطرف کردن علت و ریشه بیماری بپردازید، اگر بتوانید ریشه بیماری خود را پیدا کنید و آن را درمان کنید و آنتی بادی تی پی او خود را به حد نرمال برسانید، نیاز به مصرف قرص لوتیروکسین خیلی کم و یا قطع می‌شود، متاسفانه هیچ درمان شناخته شده‌ای برای تیروئیدیت هاشیموتو وجود ندارد. بهترین راه برای درمان این اختلال تیروئید، مصرف دارو است که هورمونهای تیروئید شما را تنظیم می‌کند تا سطح هورمون تیروئید شما نرمال شده و متابولیسم بدن شما را تنظیم کرده و علائم هاشیموتو را از بین می‌برد. توصیه می‌شود ورزش منظم به خصوص ورزش‌های هوازی مانند ایروبیک و خواب مناسب و کافی داشته باشید و از استرس بپرهیزید.

درمان بیماری هاشیموتو ( تیروئیدیت هاشیموتو ) با جایگزین هورمون تیروئید یا همان قرص لوتیروکسین معمولا ساده و موثر است، وقتی که لووتیروکسین در دوز مناسب مصرف شود عوارض جانبی ندارد. توجه کنید در اوایل درمان بیماری با دارو نیاز است که دو ماه یک بار آزماش تیروئید انجام دهید، پس از کنترل هورمون تیروئید هر شش یا نه ماه یکبار آزمایش می‌دهید مگر اینکه باردار باشید که نیاز به آزمایش‌های مکرر می‌باشد. توجه داشته باشید قرص لوتیروکسین را ناشتا مصرف کنید و نیم ساعت بعد، صبحانه خود را میل کنید و سعی کنید هر روز در ساعت مشخصی قرص را مصرف کنید. فقط توجه شود در صورتی که هورمون تیروئید کم یا زیاد باشد به قلب فشار می‌آورد. ضربان قلب طبیعی بین 60 و 100 ضربان در دقیقه و محدوده متوسط آن بین 72 تا 78 می‌باشد در ورزشکارها و افرادی که بدن ورزیده دارند ممکن است در زمان استراحت بین 40 تا 45 دقیقه هم باشد. در تیروئیدیت هاشیموتو ممکن است مصرف قرص لوتیروکسین ضربان قلب را بالا ببرد، در صورتیکه ضربان قلب یک یا دو ساعت بعد از مصرف لوتیروکسین از 72 بالاتر رفت و ضربان قلب خود را احساس کردید ممکن است به علت دوز نامناسب و بالای دارو باشد در این صورت با پزشک خود مشورت کنید و در صورتی که پایین تر از 72 باشد نشاندهنده این است که هورمون تیروئید کافی به بدن نمی‌رسد.

ماه رمضان و چگونگی مصرف قرص لوتیروکسین

طبق تحقیقات جامع پزشکی و همچنین توصیه‌های مفید جناب آقای ناصری (محقق و پژوهشگر بیماری‌های تیرویید) به طور کلی توجه داشته باشید که هنگام خوردن قرص لووتیروکسین 4 موضوع را باید در نظر بگیرید:

1. معده باید قبل از مصرف قرص لوتیروکسین خالی باشد و غذا نخورده باشید.
2. بعد از خوردن قرص حداقل بیست دقیقه غذا میل نشود.
3. قرص با یک لیوان آب کامل میل شود نه چند جرعه آب، به دلیل اینکه سریع حل شود و از معده عبور کند.
4. مصرف قرص لوتیروکسین همراه برخی از مکمل‌ها مثل کلسیم، آهن و یا برخی از داروها مثل داروی ضد اسید معده و غیره نباشد و چهار ساعت با قرص لوتیروکسین فاصله باشد.

حالا چه ماه رمضان باشد و چه نباشد اگر شما این شرایط را رعایت کنید بیشترین جذب دارو را خواهید داشت، در ماه رمضان ببینید چه موقعی این شرایط برای شما مهیاست؟ اگر می‌توانید هنگام افطار، قرص را با یک لیوان آب میل کرده و تا یک ربع بعد از قرص، غذایی نخورید و سپس افطار میل کنید، اگر این کار در سحر برایتان راحت‌تر است یک ربع قبل از سحری خوردن، قرص را میل کنید.

توصیه‌های مفید در خصوص ماه رمضان قسمت اول

♦ بهتر است افراد کم کار در هنگام افطار یک مرتبه معده خود را از غذا پر نکنند. این کار باعث می‌شود به یک باره حجم زیادی از هورمون انسولین به درون خون آزاد شود که برای کم کاری مناسب نیست و باعث می‌شود شما بلافاصله بعد از غذا خواب آلود و بی‌حال شوید. بهتر است، در چند نوبت و در حجم کم، غذا خورده شود.
♦ مثلاً ابتدا افطار مختصری خورده شود، سپس یکی دو ساعت بعد شام در حجم مناسب و بعد از آن هم میوه مصرف شود. سعی کنید به میزان کافی آب بنوشید. نکته دیگر اینکه بیشتر انرژی شما در طول روزه از طریق سحری تأمین می‌شود، پس بهتر است هنگام افطار غذای سبک مصرف نمایید تا هنگام سحری شکم سنگین نشود و فشاری بر شما وارد نشود. موقع افطار مایعات زیادی مصرف نکنید؛ چرا که مصرف مایعات در این زمان، سبب سوءهاضمه می‌شود، اگر چه در ساعات بعد از افطار نوشیدن آب زیاد مفید است.
♦ در زمان افطار و سحر، از خوردن غذاهای پرچرب خودداری کنید. فراموش نکنید که پرخوری در هنگام سحر نه تنها از احساس گرسنگی در ساعات انتهایی روز جلوگیری نمی‌کند، بلکه در ساعات ابتدایی بعد از سحر، فشار زیادی را به معده و دستگاه گوارشی وارد می‌کند که سبب بروز علائمی نظیر سوءهاضمه، درد و نفخ معده می‌شود.
♦ در سحر از مواد غذایی پروتئین دار استفاده کنید و به‌جای نوشیدن آب زیاد، میوه‌های آب‌دار بخورید.
♦ مایعات توصیه‌شده برای سحری باید به تدریج نوشیده شوند.

توصیه‌های مفید در خصوص ماه رمضان قسمت دوم

♦ از مصرف نمک زیاد خودداری کنید، چون نمک زیاد سبب دفع مایعات از بدن و احساس تشنگی در ساعات روز خواهد شد. با یک رژیم غذایی معمولی، نمک کافی به بدنتان خواهد رسید و نیازی به مصرف نمک اضافی نیست.
بعد از خوردن سحری حتی‌الامکان نخوابید، چون وضعیت درازکش، سبب برگشت مواد به مری و ترش کردن می‌شود و گذشته از آن فردای آن روز احساس خوبی نخواهید داشت. این کار در درازمدت باعث سوزش سر دل و بیماری ” رفلکس معده و مری ” می‌شود.
♦ بلافاصله یک ساعت بعد از افطار سعی کنید 8 لیوان آب و مایعات خنک را به مرور تا هنگام خواب بنوشید و حتی‌الامکان از نوشیدن چای، قهوه و نوشابه‌ها، به دلیل دارا بودن سطح بالایی از کافئین و شکر خودداری کنید چراکه این مایعات باعث از دست رفتن سریع‌تر آب بدن می‌شوند.
♦ دقت داشته باشید که نوشیدن آب زیاد در هنگام سحر تأثیری در پیشگیری از تشنگی ندارد، زیرا در صورت نوشیدن آب بیش از حد نیاز، بدن آب اضافی را دفع می‌کند. پس، آب موردنیاز بدن باید در فاصله میان افطار تا سحر به تدریج و از طریق مصرف آب و میوه‌های آب‌دار تأمین شود.
♦ برخی مواد غذایی و شیرینی‌های مصنوعی مانند زولبیا و بامیه، غلظت مایعات بدن را افزایش می‌دهند و در نتیجه روزه‌دار احساس تشنگی می‌کند.
♦ از میوه‌هایی چون زردآلو و هلو استفاده کنید، چراکه این میوه‌ها به طور چشمگیری در کاهش درد و ناراحتی ناشی از اسید معده کمک می‌کنند و تا حدودی مواد معدنی از دست‌رفته ناشی از تعریق را جبران خواهند کرد. برای آنکه در طول روز از تشنگی فرار کنید، می‌توانید چند قطره لیمو ترش در آب ریخته و میل نمایید. این محلول معجزه‌ای برای روزهای گرم تابستان و فرار از تشنگی در هنگام روزه‌داری است.

♦ یکی از بهترین جایگزین‌های آب برای افرادی که در طول روز بسیار تشنه می‌شوند عرق کاسنی است. اگر در طول روز تشنه می‌شوید می‌توانید هنگام سحر به جای آب از عرق کاسنی استفاده کنید. در کنار نوشیدنی‌های مناسب برخی از نوشیدنی‌های نیز ممنوع هستند و باید از مصرف کردن آن‌ها جدا پرهیز کنید. یکی از نوشیدنی‌های ممنوعه هنگام سحر چای پررنگ است که باعث می‌شود آب بدن در طول روز کاسته شده و تشنگی به سراغ روزه‌دار آید.
♦ میوه‌های آب‌دار مانند هندوانه و خربزه نیز نقش مهمی در تأمین مایعات بدن دارند و توصیه می‌شود در فاصله افطار و سحر این میوه‌ها مصرف شوند.

منبع: Https://asanteb.com